Jak zrobić specjalizację medyczną w Polsce?

Specjalizacja uznana za zasadniczą część szkolenia ustawicznego lekarzy oparta została o ujed­nolicony, intensywny jedno czasowy system szkolenia podyplomowego, którego ukończenie umoż­liwia wykonywanie zawodu w określonej dziedzinie medycyny.

Wstęp

 

Młodzi lekarze kończący staż podyplomowy stają przed kolejnym zadaniem wiążącym się z trudnościami zrobienia specjalizacji. Każdego roku pojawia się bowiem ten sam problem – ograniczonej liczby miejsc specjalizacyjnych.

Ministerstwo Zdrowia, podjęło szereg działań zmierzających do znalezienia odpowiednich rozwiązań systemowych i formalno-prawnych, mających na celu rozwój kadry medycznej, a tym samym zapewnienia ogółowi pacjentów usług medycznych na najwyższym poziomie. Dla usystematyzowania działań w tym sektorze zostało wdrożone rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 paździer­nika 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z dnia 28 października 2005r.). Przyjęte rozwiązania są zbliżone do stosowanych sys­temów doskonalenia zawodowego w krajach Unii Europejskiej i Ameryki Pół­nocnej.

Założenia systemowe

Specjalizacja uznana za zasadniczą część szkolenia ustawicznego lekarzy oparta została o ujednolicony, intensywny jedno czasowy system szkolenia podyplo­mowego, którego ukończenie umożliwia wykonywanie zawodu w określonej dziedzinie medycyny.

Szkolenie specjalizacyjne realizowane jest na podstawie szczegółowego pro­gramu, opracowanego w oparciu o współczesną wiedzę medyczną poddawanego ciągłej ewaluacji i rozszerzanego o najnowocześniejsze osiągnięcia naukowe. Szkolenie specjalizacyjne, może być prowadzone wyłącznie w jednostkach orga­nizacyjnych spełniających określone warunki – posiadające akredytacje, zgod­nie z art. 19 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza den­tysty [1], umożliwiające realizację przyjętego programu.

Tym samym programy specjalizacji nie zawężają szkolenia do ośrodków akademickich, bowiem system akredytacji jest otwarty dla wszystkich placówek, z tym, że muszą one spełniać określone kryteria niezbędne do prowadzenia pro­cesu kształcenia. Między innymi muszą posiadać odpowiednią kadrę medyczną, bazę lokalową a także dysponować nowoczesną aparaturą medyczną [2]. Wy­mogi te w oczywisty sposób wyznaczają listę najlepszych placówek w których również znajdują się ośrodki akademickie.

Uzyskiwanie kwalifikacji zawodowych oparte jest o generalną zasadę do­skonalenia zawodowego, dochodzenia do wiedzy szczegółowej po opanowaniu zagadnień ogólnych, co skutkuje określeniem jednych dziedzin medycyny jako podstawowe, w których specjalizację można uzyskiwać po zakończeniu stażu podyplomowego oraz drugich, w których specjalizację można uzyskać dopiero posiadając tytuł specjalisty w odpowiedniej podstawowej dziedzinie medycyny.

System szkolenia specjalizacyjnego jest systemem państwowym opartym o nadzór administracji państwowej sprawowany nad merytoryczną i organizacyj­ną formą szkolenia specjalizacyjnego. Zwieńczeniem całego postępowania spe­cjalizacyjnego jest przeprowadzanie egzaminu państwowego.

Jak realizować specjalizację?

Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Zdrowia [3], lekarz może w tym samym czasie odbywać tylko jedną specjalizację. Zobowiązany jest przy tym do zrealizowania wszystkich elementów przypadających na program danej specja­lizacji. Może tego dokonać na kilka sposobów:

1. na podstawie umowy o pracę, zawartej na czas określony, w pełnym wymia­rze czasu z jednostką prowadzącą specjalizację, w ramach tzw. rezydentury. Jest to forma kształcenia lekarzy, która odbywa się w czasie wykonywania obowiązków związanych z pracą na rzecz jednostki, w której się specjalizu­ją. Etat rezydencki finansowany jest w pełni przez Ministerstwo Zdrowia. Obecnie jest to główny sposób na zrobienie specjalizacji przez młodych le­karzy. Dwa razy do roku określana jest liczba przypadających miejsc rezy- denckich w poszczególnych specjalizacjach lekarskich. Problemem przed jakim stają w tym przypadku lekarze jest zazwyczaj zbyt mała liczba miejsc prezydenckich w porównaniu do zainteresowania tą formą zdobycia specjalizacji. W 2006 r. zaproponowano ok. 2 tys. etatów rezydenckich, podczas gdy kandydatów było ponad 4 tys. [4].
2. na podstawie umowy o pracę, zawartej na czas określony z jednostką pro­wadzącą specjalizacją. Ta forma realizacji szkolenia specjalizacyjnego do­tyczy głównie lekarzy już zatrudnionych, nie posiadających specjalizacji lub legitymujących się I stopniem specjalizacji.
3. na podstawie umowy cywilnoprawnej o szkolenie specjalizacyjne, zawartej z jednostką prowadzącą specjalizację.
4. w ramach urlopu szkoleniowego udzielonego pracownikowi na czas trwa­nia określonej specjalizacji. W tym przypadku istnieje raczej niewielka szansa aby dyrektor zakładu opieki zdrowotnej wyraził zgodę finansowania przez 2 do 6 lat pracownika [5], który nie będzie w stanie realizować przy­dzielonych mu zadań w macierzystym zakładzie opieki zdrowotnej z racji trwającego szkolenia specjalizacyjnego.
5. w ramach studiów doktoranckich, prowadzonych przez uprawniony pod­miot. W obecnych realiach dużej konkurencji w zawodzie oprócz etatów prezydenckich studia doktoranckie są najczęstszą formą podjęcia pracy przez młodych lekarzy i rozpoczęcia specjalizacji. Jednak jak się okazuje, rozpo­częcie studiów doktoranckich nie rozwiązuje problemu. Czas jaki przypada na zrobienie doktoratu to okres 4 lat, natomiast zrobienie specjalizacji to okres od 2 do 6 lat [6]. Co będzie jeśli po zakończeniu studiów doktoranc­kich klinika nie przedłuży umowę o pracę? Oczywiście wszystko zależy od ludzi, miejsca i możliwości kadrowych danego zakładu opieki zdrowotnej [7],

Co ważne, rozporządzenie nie przyporządkowuje poszczególnych form odby­wania specjalizacji do danej dziedziny, co oznacza, że każda specjalizacja może być realizowana w każdy powyżej wymieniony sposób.

Zakończenie

Podsumowując, lekarz kończący trudny i wyczerpujący sześcioletni okres stu­diów i stażu podyplomowego, musi się liczyć z kolejnymi poważnymi a zara­zem istotnymi dla jego kariery zawodowej kłopotami, związanymi ze zdobyciem specjalizacji. Pomimo kilku możliwości realizacji szkolenia specjalizacyjnego przewidzianych zapisami w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 paź­dziernika 2005 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z dnia 28 października 2005 r.)., uzyskanie specjalizacji medycznej jest trudne i wymaga od lekarzy dużej determinacji i uporu.

Niebezpieczeństwo w tej sytuacji tkwi w tym, że w związku z takimi trud­nościami wielu młodych lekarzy zdecyduje się szukać szansy zawodowej za granicami naszego państwa. Oczywiście nie jest to łatwe, ale korzystne zarobki i możliwość dalszego rozwoju kuszą w dzisiejszych czasach dobrze wykształ­conych i przygotowanych do pełnienia powierzonych im obowiązków polskich lekarzy.

Literatura

1. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jednolity)
2. Windak A.: Jak kształcimy lekarzy rodzinnych, Zdrowie i zarządzanie, rok 1999, nr 5, tom I, s. 3-106.
3. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w spra­wie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z dnia 28 października 2005 r.).
4. Problem dostępu do rezydentury jednym z priorytetów Ministerstwa Zdrowia, mp.pl.
5. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w spra­wie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z dnia 28 października 2005 r.).
6. Studia doktoranckie sposób na specjalizację, jobmed.pl.